Czym jest Great Ape Project?

Great Ape Project (GAP) to międzynarodowy ruch mający na celu walczenie o podstawowe prawa do życia, wolności oraz wolności od tortur – szympansów, goryli, orangutanów i bonobo. Należą one do człowiekowatych (Hominidae) – rodziny ssaków naczelnych, do której przynależy również człowiek. Odznaczają się one dużą inteligencją, skłonnością do przyjmowania spionizowanej, dwunożnej postawy oraz zdolnością do wytwarzania i używania narzędzi.

Organizacja GAP została założona w 1994 przez Petera Singera oraz Paola Cavalieri. 

Aby chronić ich prawa, organizacja GAP stworzyła Światową Deklarację Człowiekowatych. Dokument ten zawiera i definiuje 3 podstawowe prawa:

• Prawo do życia musi być chronione i bezwzględnie przestrzegane. Małpy człowiekowate nie mogą być zabijane, z wyłączeniem wyjątków takich jak samoobrona.
  
• Prawo do wolności – wielkie małpy naczelne nie mogą być samowolnie pozbawiane wolności. Mają prawo do życia w swoim naturalnym środowisku. Jeśli żyją w zamknięciu – mają prawo do godnych warunków w dużych pomieszczeniach, zapewniających kontakt z innymi członkami ich gatunku oraz muszą być chronione od  wyzysku komercyjnego.
  
• Zakaz tortur – umyślne i bezpodstawne sprawianie bólu fizycznego czy psychicznego człowiekowatym jest uważane za rodzaj tortur i jest przestępstwem, od którego należy je chronić.

Jeśli nie ma możliwości życia w naturalnym środowisku, należy zapewnić najlepsze możliwe warunki. W tym celu zostały stworzone sanktuaria, gdzie wielkie małpy naczelne są leczone  na przykład z urazów psychicznych, t.j. stresowych, spowodowanych życiem w zamknięciu lub na wystawach, będąc rozrywką dla turystów. Sanktuaria dają przestrzeń i szansę do wyzdrowienia, formowania grup społecznych oraz godnego życia.

Mimo to, szympansy, goryle, bonobo oraz orangutany są przetrzymywane w zamknięciu, np. zoo lub cyrkach, jako atrakcja turystyczna.
Ich dziko żyjąca populacja bardzo szybko się zmniejsza. Za 20 lat może całkowicie zniknąć. Główne powody to:

• niekontrolowane polowania pod handel tymi gatunkami, sprzedawanymi na nielegalnym rynku z różnym przeznaczeniem. Np. są wykorzystywane komercyjnie w badaniach laboratoryjnych, zoo czy cyrkach
• polowanie dla mięsa, tzw. bushmeat
• niszczenie siedlisk, deforestacja – agresywna przemysłowa i komercyjna działalność skutkująca drastyczną redukcją liczby człowiekowatych w ich naturalnym środowisku. Dodatkowo zagraża różnorodności gatunków oraz balansowi ekosystemu 
• kryzys klimatyczny
• ebola oraz inne choroby.

Co można zrobić, żeby pomóc szympansom, gorylom, orangutanom oraz bonobo?

• wolontariat – mający na celu promowanie koncepcji i idei istnienia praw małp człekokształtnych. Pomagać można np. poprzez planowanie miejsc na wykłady edukacyjne, opracowywanie projektów oraz materiałów graficznych, wsparcie i udział w wydarzeniach. 
• podpisanie petycji (https://www.projetogap.org.br/en/world-declaration-on-great-primates/ )

Co zrobić, żeby pomóc innym zwierzętom w Polsce?

Właśnie ruszyła nasza nowa kampania, której celem jest działanie na rzecz powołania w Polsce urzędu Rzecznika Ochrony Zwierząt.
Według badań Eurobarometru aż 86% Polaków uważa, że ochrona dobrostanu zwierząt gospodarskich jest ważną kwestią, a 72% jest zdania, że zwierzęta te powinny być lepiej chronione przez prawo niż jest to obecnie. 

Brak instytucji rzecznika zwierząt sprawia, że ich prawa nie są przestrzegane i egzekwowane skutecznie zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą o ochronie zwierząt z 1997 r. Aby stworzyć odpowiednią instytucję zajmującą się szeroko rozumianą obroną zwierząt, chcemy powołać Rzecznika Ochrony Zwierząt.
Rzecznik ten wyposażony byłby m. in. w następujące kompetencje:

• kontrolowanie obecnie istniejących przepisów,
• inicjowanie zmian prawnych i instytucjonalnych, mających na celu poprawę dobrostanu zwierząt,
• opiniowanie zmian prawnych dotyczących ochrony zwierząt,
• współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw zwierząt, 
• uczestniczenie w postępowaniach sądowych, jak również w postępowaniach przygotowawczych,
• współpraca z organami ścigania w celu zwiększenia efektywności w stawianiu sprawcom przestępstw zarzutów,
• zwiększanie świadomości społeczeństwa w zakresie praw zwierząt.

Tekst: Daria Sikora