Wpływ mleka na zdrowie od wielu lat stanowi ważny przedmiot dyskusji środowisk naukowych.  Nadszedł czas, by rozwiać wszelkie wątpliwości – czy jeśli pijesz mleko, naprawdę będziesz wielki?

Ciałka ropne? I tak, i nie.

W mleku krów, które chorują na zapalenie wymienia (łac. mastitis) znajduje się wydzielina ropna. Skąd ona się bierze? Otóż zapalenie wymienia wywołane jest infekcją bakteryjną (chorobotwórcze bakterie z rodzaju gronkowców, paciorkowców, bakterie grupy Coli oraz drożdżaki).

Drobnoustroje przedostają się do tkanki gruczołowej wymienia, gdzie szybko się namnażają i zaczynają wydzielać toksyny. W reakcji obronnej organizm krowy zaczyna produkować zwiększoną liczbę leukocytów (białych krwinek). Aby leukocyty mogły przedostać się do wymienia, naczynia krwionośne znacznie się poszerzają, co powoduje obrzęk i zaczerwienienie wymienia oraz jest bardzo bolesne. W mleku pojawia się kłaczkowata, śluzowata lub ropna wydzielina, zmniejsza się także produkcja mleka. W przypadku nieleczenia choroby, krowa prawie całkowicie zaprzestaje dawać mleko, cierpi na wysoką gorączkę, biegunkę, a nawet przestaje przyjmować pokarm.

Warto także wspomnieć, że zapalenie wymienia jest najczęstszą chorobą u krów mlecznych, a wśród bakterii wywołujących chorobę znajdują się gatunki patogenne dla człowieka. Związek między obecnością tych patogenów w mleku, a występowaniem u człowieka tzw. chorób odżywnościowych (food-borne diseases) został dokładnie opisany w wielu publikacjach. Mleko, które pochodzi od chorych krów może być przyczyną chorób takich jak: salmonella, biegunka, bruceloza, listerioza, gorączka Q, jersinioza, czy nawet gruźlica.

Źródło wapnia, czy przyczyna osteoporozy?

Chyba każdy z nas zna kampanię „Pij mleko, będziesz wielki”. Jest ona tak chwytliwa i popularna, że można uznać za pewnik, że mleko wzmacnia kości. Tymczasem od lat wśród lekarzy trwa dyskusja na temat tego, czy mleko jest dobrym źródłem wapnia, czy może wręcz przeciwnie – powoduje jego wypłukanie z organizmu. Na dzień dzisiejszy wiadomo jednak, że spożywanie mleka powoduje zakwaszenie organizmu. Co się zatem dzieje się po wypiciu mleka? Organizm, aby zneutralizować odczyn pH, potrzebuje fosforu, obecnego w kościach w postaci fosforanu wapnia. Związek ten zostaje więc „wyciągnięty” z kości, rozbity na fosforany, które biorą udział w reakcji zobojętniającej odczyn, i wolny wapń, który jest usuwany z organizmu wraz z moczem.

Spór lekarzy opiera się o bilans wapnia dostarczonego i usuniętego z organizmu – jedni mówią, że mleko dostarcza więcej wapnia niż zostaje usunięte z kości, drudzy mówią, że więcej wapnia zostaje usunięte z kości, niż dostarczone w mleku. Jak jest naprawdę – na razie brak jednoznacznych wyników badań. Wiadomym jest jednak, że skoro wiele produktów roślinnych jest lepszym źródłem wapnia (mak 1438, sezam 975, migdały 239; soja 240; tofu 200; natka pietruszki 193; orzechy laskowe 186; szpinak 100 [mg/100g]) niż mleko (120mg/100ml), można spokojnie dostarczać organizmowi wystarczającą ilość wapnia, a przy okazji mieć spokojne sumienie i nie przyczyniać się do cierpienia zwierząt.

Silny alergen?

O tym, że mleko powoduje alergie nawet nie warto się zbytnio rozpisywać, ponieważ od dawna wiadomym jest, że kazeina – główne białko i laktoza – główny cukier mleka są bardzo silnymi alergenami i wywołują liczne reakcje zapalne w organizmie człowieka. Każdy z nas chyba słyszał o nietolerancji laktozy, czy skazie białkowej u niemowląt…

Jak widać temat mleka budzi wiele sporów i duże zainteresowanie społeczeństwa. Warto jednak podkreślić, że biorąc pod uwagę względy etyczne wykorzystywania krów w przemysłowej produkcji, we współczesnym świecie możemy spokojnie obejść się bez mleka, równocześnie zachowując dobre samopoczucie i zdrowie.

Bibliografia:

  • Bonjour JP., Calcium and phosphate: a duet of ions playing for bone health, J Am Coll Nutr. 2011
  • Boor K.J.: Mastitis and dairy food safety, Proc. III Panamerican Congress on Mastitis Control and Milk Quality, Leon, Mexico 2006
  • Czaplicka M., Zapalenie wymienia a wydajność, skład i jakość mleka, Eprace.edu.pl, publikacja 2005
  • Dairy milk is singled out as the biggest dietary cause of osteoporosis, NewsMedical portal, publikacja 2013-03-05
  • Kłossowska A., Malinowski E.: Drobnoustroje patogenne dla człowieka w mleku zbiorczym, Medycyna Wet. 2001, 57
  • Malinowski E., Gajewski Z., Charakterystyka zapaleń gruczołu mlekowego u krów wywoływanych przez odżywnościowe patogeny człowieka, Życie Weterynaryjne 2009, 84/4
  • Prentice A., Diet, nutrition and the prevention of osteoporosis, Public Health Nutrition 2004, 7(1A)